Κωνσταντίνος Λουκόπουλος*
Συμπληρώνεται αύριο 24 Φεβρουαρίου ένας χρόνος από τη στρατιωτική εισβολή των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία και την έναρξη ενός ακήρυκτου πολέμου για τον οποίο πιστεύουμε ότι θα μπορούσε να αποτραπεί. Ένας πόλεμος ο οποίος αναμφίλεκτα μετέβαλε δραματικά την Ευρωατλαντική Αρχιτεκτονική Ασφαλείας όπως αυτή δομήθηκε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και έσπειρε θάνατο και καταστροφή στην περιοχή όπου διεξάγεται δημιουργώντας την πιο μεγάλη ανθρωπιστική κρίση στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι χωρίς την τεράστια υποστήριξη (στρατιωτική, οικονομική και ανθρωπιστική) αυτής την οποία αποκαλούμε Δύση δεν θα υπήρχε σήμερα Ουκρανία, τουλάχιστον όπως τη γνωρίζουμε. Το τριπλό ερώτημα που προκύπτει πλέον τώρα, μετά από έναν χρόνο πολέμου είναι πού βρισκόμαστε σήμερα, πώς αυτός εκτιμάται ότι θα εξελιχθεί από εδώ και πέρα και πότε/πως θα μπορούσε να τερματιστεί.
Με δύο, στην κυριολεξία, λόγια θα λέγαμε ότι σήμερα στην Ουκρανία έχουμε ένα επιχειρησιακό τέλμα καθόσον δεν διεξάγονται μείζονες επιχειρήσεις με ένα μέτωπο «παγωμένο» και φυσικά ένα πολιτικό αδιέξοδο. Ο Πούτιν λόγω κακών υπολογισμών και με υπερτίμηση των ρωσικών δυνατοτήτων και υποτίμηση των ουκρανικών, δεν διεξήγαγε όπως επεδίωκε έναν πλήρως νικηφόρο, σύντομο και χωρίς μεγάλο κόστος πόλεμο αλλά η αλήθεια όμως είναι ότι δεν έχει χάσει. Ακόμα…
Ο πόλεμος συνεχίζεται με μεγάλο κόστος και για τη Ρωσία και παρά τον σκληρό αγώνα των Ουκρανών, κατέχει σήμερα το 20% της συνολικής επικράτειας της Ουκρανίας, το οποίο συμπεριλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του Ντονμπάς και μία ευρεία εδαφική παραθαλάσσια ζώνη που συνδέει χερσαία την Κριμαία μέσω Μαριούπολης και Ντονμπάς με τη Ρωσία, στερώντας ταυτόχρονα την Ουκρανία από τη Θάλασσα του Αζόφ. Παράλληλα συνεχίζει τον πόλεμο κατατριβής με συνεχείς περιοδικές πυραυλικές προσβολές αλλά και με επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροχήματα με σκοπό να μειώσει την ανθεκτικότητα (resilience) της χώρας και να κάμψει τη θέληση της ουκρανικής πολιτικής ηγεσίας και του ίδιου του ουκρανικού λαού για περαιτέρω αντίσταση.
Θα μπορέσει στον δεύτερο χρόνο του πολέμου κάποια πλευρά να φθάσει στην επίτευξη αποφασιστικής νίκης; Για τη Μόσχα αυτό σημαίνει σταθεροποίηση αν όχι και επαύξηση των ήδη κατεχομένων εδαφών και εξαναγκασμό του Κιέβου να αποδεχθεί κάτι τέτοιο ενώ για το Κίεβο η ανακατάληψη των κατεχομένων από τους Ρώσους εδαφών και η απώθηση τους πέρα από τα σύνορα. Θα επαναλάβω όμως ότι οι Ουκρανοί κάνουν έναν δίκαιο αγώνα για την εδαφική ακεραιότητα της πατρίδας τους αλλά ταυτόχρονα εξυπηρετούν και τους στρατηγικούς σκοπούς των ΗΠΑ οι οποίες επιδιώκουν τη σημαντική εξασθένηση της Ρωσίας όπως μας είπε τον περασμένο Απρίλιο ο Αμερικανό ΥΠΑΜ Λόιντ Όστιν.
Εκτιμάται ότι η Ρωσία έχοντας ολοκληρώσει την επιστράτευση, την αναπλήρωση απωλειών σε προσωπικό και μέσα και την αναδιάταξη των δυνάμεων της έχει πλέον τις δυνατότητες να διενεργήσει μείζονα επιθετική επιχείρηση. Δεν αμφισβητείται ότι έχει ακόμα πολύ μεγάλες στρατιωτικές δυνατότητες και είναι μία πυρηνική υπερδύναμη. Το ενεργειακό, οικονομικό και πληθυσμιακό της δυναμικό είναι τεράστιο ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε τη φράση που αποδίδεται στον Στάλιν «Η ποσότητα έχει μια δική της ποιότητα». Το ερώτημα όμως που καταθέτουμε είναι αν και κατά πόσο η Μόσχα έχει διδαχθεί από τα σημαντικά λάθη που έγιναν σε στρατηγικό και επιχειρησιακό-τακτικό επίπεδο και αν οι διοικήσεις και οι σχηματισμοί της είναι σε θέση να σχεδιάσουν και να εκτελέσουν έξυπνους επιθετικούς ελιγμούς.
Είναι βέβαια ότι ο πόλεμος αυτός στη «νέα του χρονιά» θα είναι διαφορετικός, καθόλου γραμμικός και με συχνή εναλλαγή καταστάσεων. Η πλευρά που θα δημιουργήσει ικανότερες και καλύτερα εκπαιδευμένες δυνάμεις, άρτια εξοπλισμένες και άριστη επιμελητεία θα έχει το επιχειρησιακό πλεονέκτημα που θα της επιτρέψει να διαμορφώσει την κατάσταση στο πεδίο. Οι επόμενοι μήνες μέχρι το καλοκαίρι θα είναι η πιο αποφασιστική περίοδος του δευτέρου έτους του πολέμου.
Η Δύση θα συνεχίζει την προσεκτική, για να αποφευχθεί κλιμάκωση, πολυδιάστατη και πολυεπίπεδη υποστήριξή της, αλλά οι διθύραμβοι των δυτικών ΜΜΕ σχετικά με την αναγγελθείσα παραχώρηση αρμάτων μάχης στην Ουκρανία και την τελική νίκη κατά της Ρωσίας δεν έχουν βάση όπως αναλύσαμε σε άρθρο μας στο Liberal την 30 Ιανουαρίου (Ουκρανία: Θα αλλάξει η ροή του πολέμου με τα δυτικά άρματα μάχης;). Δυστυχώς όμως εκτός από την έλλειψη αποθεμάτων πυρομαχικών λόγω υπερκατανάλωσης η Ουκρανική Διοίκηση αντιμετωπίζει και το πρόβλημα στελέχωσης των Μονάδων καθόσον οι διαδοχικές επιστρατεύσεις που έχει κάνει το Κίεβο δεν έχουν αποδώσει και οι «εθελοντές» που έρχονται από άλλες χώρες έχουν μειωθεί σημαντικά. Οι απώλειες και στην ουκρανική πλευρά είναι πάρα πολύ μεγάλες.
Στο πολιτικό πεδίο τώρα. Η με τεράστιο συμβολισμό αιφνιδιαστική επίσκεψη του Αμερικανού Προέδρου Μπάιντεν τη Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου στο Κίεβο, η οποία σημειωτέον έγινε μετά από ενημέρωση της Μόσχας, επιχείρησε να επαναβεβαιώσει τη συνέχιση της υποστήριξης των ΗΠΑ «για όσο χρειαστεί». Υπάρχουν όμως και άλλες αναγνώσεις πλην του μηνύματος αποφασιστικότητας που βλέπουμε ότι στέλνει προς το Κρεμλίνο. Μία πρώτη ανάγνωση ίσως να σχετίζεται με την έμμεση προτροπή αν όχι πίεση προς τους Ευρωπαίους συμμάχους και υποστηρικτές της Ουκρανίας να συνεχίσουν «αγόγγυστα» τη βοήθεια τους ενώ μία άλλη θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η συζήτηση πίσω από τις κλειστές πόρτες για την αναγκαιότητα αναζήτησης στρατηγικής εξόδου παράλληλα με το μήνυμα της ισχυρής στήριξης του Κιέβου.
Ως απάντηση στην επίσκεψη Μπάιντεν στο Κίεβο, ο Ρώσος Πρόεδρος απευθυνόμενος το μεσημέρι της Τρίτης στο Ρωσικό Κοινοβούλιο (Δούμα) και στους αξιωματούχους του Κρεμλίνου, σκλήρυνε σημαντικά τη στάση του απέναντι στη Δύση και στο Κίεβο και ανακοίνωσε την αναστολή (όχι απόσυρση) από τη νέα συμφωνία START (Πράγα 2010) για τον περιορισμό του στρατηγικού πυρηνικού οπλοστασίου ίσως για να προετοιμάσει μία πυρηνική δοκιμή. Το τι σημαίνει αυτό αναλυτικά αναπτύχθηκε χθες στον ιστότοπο μας από τον Επίτιμο ΑΓΕΣ Στρατηγό Γκίνη (Τι σημαίνει ο «πάγος» Πούτιν στη συμφωνία για τα πυρηνικά). Με τα όσα είπε ο Πούτιν αποσκοπούσε να συσπειρώσει τον ρωσικό λαό και ταυτόχρονα να υπογραμμίσει ότι και αυτός θα συνεχίσει τον πόλεμο για όσο χρειαστεί για να εξασφαλίσει τα ρωσικά συμφέροντα και την ασφάλεια της χώρας του με κάθε μέσο. Κατά την άποψή μας το χθεσινό μήνυμα του Πούτιν προς όλους ήταν ότι η νίκη θα είναι της Ρωσίας και ότι η Μόσχα κερδίζει πάντα έστω και αν καταβάλει πολύ μεγάλο κόστος.
Επίσης δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε και σε ένα γεγονός στο οποίο δεν δόθηκε η πρέπουσα κατά την άποψη μας σημασία και ίσως να συνδέεται με την όλη κατάσταση. Στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου ο επικεφαλής της κινεζικής διπλωματίας Γουάνγκ Γι (Επικεφαλής του Γραφείου Εξωτερικών Υποθέσεων της Κεντρικής Επιτροπής) ανακοίνωσε ότι η χώρα του θα υποβάλει μετά από επαφές που είχε με ομολόγους του δυτικών κυβερνήσεων και τον Αμερικανό ΥΠΕΞ ειρηνευτικό σχέδιο για την Ουκρανία το οποίο θα βασίζεται στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ και θα λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα ασφαλείας της Ρωσίας.
Όμως όλοι οι πόλεμοι δεν τελειώνουν με πολιτικό διακανονισμό ή μόνιμη ειρήνη και συχνά παραμένουν ως «παγωμένες συγκρούσεις» και γι' αυτό μία παύση των εχθροπραξιών, ίσως μία «ανακωχή τύπου Κορέας» μπορεί να είναι το κατ’ αρχήν ζητούμενο. Σε κάθε περίπτωση στο τέλος αυτού του πολέμου, όποτε έλθει αυτό, όλοι θα είναι χαμένοι, ακόμα και αυτός που θα θεωρείται ότι «νίκησε».
Ένας πόλεμος τελειώνει βασικά είτε όταν η μία πλευρά επιτυγχάνει αποφασιστική νίκη κατά της άλλης οπότε επιβάλει και την πολιτική της θέληση, είτε όταν και οι δύο εμπόλεμοι αντιλαμβάνονται ότι η συνέχιση του πολέμου έχει πλέον πολύ μεγαλύτερο κόστος από οποιεσδήποτε παραχωρήσεις και δεν υπάρχει προοπτική επωφελέστερης έκβασης. Δεν γνωρίζουμε αν η στρατιωτική ισχυροποίησή της σε μεγάλο βαθμό κατεστραμμένης Ουκρανίας θα εμποδίσει μία ενδεχόμενη ρωσική αποφασιστική νίκη όπως πολλοί στο Κίεβο και στη Δύση απεύχονται. Αυτό όμως που τουλάχιστον για φέτος εκτιμάται ιδιαίτερα, από τους Αμερικανούς, είναι ότι μία ουκρανική στρατηγική νίκη που θα απωθούσε τους Ρώσους από τα ουκρανικά εδάφη δεν είναι ορατή. Το τι χρειάζεται η Ουκρανία για αυτήν τη νίκη έχει αναλυθεί σε άρθρο μας εδώ στο Liberal την 9 Ιανουαρίου. (Τι στα αλήθεια χρειάζεται η Ουκρανία για μία στρατηγική νίκη) και για να είμαστε ειλικρινείς αυτές οι βασικές προϋποθέσεις δεν υφίστανται ακόμα.
Ολοκληρώνοντας το άρθρο αυτό θα επισημάνουμε ότι για μία φορά ακόμα επιβεβαιώνεται ο κανόνας ότι ένας πόλεμος αρχίζει εύκολα αλλά πολύ δύσκολα τερματίζεται, ιδιαίτερα όταν μάλιστα αυτός είναι η αντανάκλαση της επανεμφάνισης του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων. Η Αμερική αρέσει δεν αρέσει είναι εμπλεκόμενο μέρος, και παράλληλα με την ενίσχυση της Ουκρανίας θα πρέπει να αναζητήσει μαζί με τους Ευρωπαίους συμμάχους στρατηγική εξόδου, το ίδιο θα πρέπει χωρίς μαξιμαλισμούς να κάνει πρωτίστως η Ρωσία ως επιτιθέμενη χώρα κατανοώντας το αδιέξοδο που δημιουργεί, διαφορετικά είναι πολύ πιθανόν και του χρόνου τέτοιες ημέρες να λέμε τα ίδια πράγματα για το 2024 με ότι σημαίνει αυτό.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
Δημοσίευση σχολίου