Σφοδρές αντιδράσεις στην Τουρκία για το σχέδιο δημιουργίας μίνι κράτους Μπεκτασίδων στην Αλβανία

Μαρίνος Γκασιάμης
Μάλλον ως δυσάρεστη έκπληξη εξέλαβαν στην Τουρκία την είδηση ότι ο «αγαπημένος» τους στα Βαλκάνια, Αλβανός πρωθυπουργός ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός κυρίαρχου μικροκράτους που μοιάζει με το Βατικανό για την αίρεση των Μπεκτασί στην πρωτεύουσα Τίρανα.

Η Τουρκική υπηρεσία του BBC φιλοξενεί ένα εκτενές άρθρο στο μίνι-κράτος των Μπεκτασί που σχεδιάζει ο Ράμα να ιδρύσει στην Αλβανία.

Η πρόταση Ράμα, που υποβλήθηκε στις ΗΠΑ, έχει προκαλέσει έκπληξη στην Αλβανία, με σχόλια που περιγράφουν την πρόταση ως «άσκηση δημοσίων σχέσεων» και την αποδίδουν στο στυλ πολιτικής του Έντι Ράμα. Αναφέρεται επίσης ότι το αλβανικό σύνταγμα, το οποίο προβλέπει ένα ενιαίο κράτος, δεν θα επέτρεπε μια τέτοια πρωτοβουλία.

Κατά αυτής της πρότασης υψώθηκαν φωνές και από την κοινότητα των Μπεκτασί στην Τουρκία, με την ιδέα ότι «δεν θέλουμε τη θρησκεία υπό τον έλεγχο του κράτους».

Σύμφωνα με την απογραφή που διενεργήθηκε στην Αλβανία πέρυσι, εκτιμάται ότι η κοινότητα των Μπεκτασήδων αποτελεί το 10 τοις εκατό του πληθυσμού.

Ο Έντι Ράμα μίλησε για το μικροκρατικό του σχέδιο στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με την φράση «Στόχος μας είναι να μετατρέψουμε το Παγκόσμιο Κέντρο Μπεκτασή στα Τίρανα σε κυρίαρχο κράτος, ένα νέο κέντρο μετριοπάθειας, ανεκτικότητας και ειρηνικής συνύπαρξης».

Όμως ο Ράμα μίλησε αρχικά στους New York Times για τα σχέδιά του λίγες μέρες πριν από την ομιλία του στον ΟΗΕ.

Ο Ράμα είπε στην εφημερίδα ότι στόχος του νέου κράτους ήταν να προωθήσει την ανεκτική εκδοχή του Ισλάμ για την οποία η Αλβανία είναι «περήφανη». «Πρέπει να φροντίσουμε καλά αυτόν τον θησαυρό θρησκευτικής ανεκτικότητας και να μην τον θεωρούμε ποτέ δεδομένο».
Τι είδους μικροκατάσταση;

Μιλώντας στους New York Times, ο Edmond Bramihaj, ο ηγέτης της αίρεσης Μπεκτασί στην Αλβανία, γνωστός και ως «Baba Mondi», είπε μεταξύ άλλων ότι στη μίνι πολιτεία, το αλκοόλ θα επιτρέπεται: «Ο Θεός δεν απαγορεύει τίποτα, γι' αυτό μας έδωσε σοφία. Όλες οι αποφάσεις θα ληφθούν με αγάπη και καλοσύνη».

Σύμφωνα με τα σχέδια που αποτυπώνονται στον Τύπο, το μίνι κράτος που θα αποτελείται από το Παγκόσμιο Κέντρο Μπεκτασή στα Τίρανα θα έχει έκταση 27 στρεμμάτων. Με άλλα λόγια, θα καλύπτει το ένα πέμπτο του Βατικανού. Οι πολίτες της θα αποτελούνται μόνο από μπεκτασήδες θρησκευτικούς αξιωματούχους και δημόσιους υπαλλήλους.

Επικεφαλής της κυβέρνησης θα είναι ο θρησκευτικός ηγέτης και οι θρησκευτικές και δημόσιες υποθέσεις θα διοικούνται από συμβούλιο.
Τα σχέδια χαιρετίστηκαν από την αίρεση των Μπεκτασήδων στην Αλβανία.

Τι είναι ο Μπεκτασισμός;

Το τάγμα των Μπεκτασήδων πήρε το όνομά του από τον Τουρκμένο δερβίση του 13ου αιώνα Hacı Bektaş-ı Veli. Σήμερα χωρίζεται σε δύο κλάδους, τους Μπαμπαγκάνους, ευρέως διαδεδομένους στα Βαλκάνια, και τους Τσελεμπή στην Τουρκία.

Οι ηγέτες των Μπαμπαγκάν Μπεκτάση, που κυριαρχούν αυτή τη στιγμή στην Αλβανία, είναι «αφηρημένοι», δηλαδή δεν παντρεύονται. Γιατί πιστεύουν ότι ο Hacı Bektaş-ı Veli δεν είχε παιδιά. Οι Τσελεμπή, που είναι εγκατεστημένοι στην περιοχή Χατζιμπεκτάς του Νεβσεχίρ στην Τουρκία, ισχυρίζονται ότι είναι απόγονοι του Χατζί Μπεκτάς-ι Βελή.

Οι Τσελεμπή ήταν μια οικογένεια σεΐχηδων αναγνωρισμένη από το οθωμανικό κράτος εκείνη την εποχή και ήταν οι σεΐχηδες, ή ηγέτες, της στοάς Χατζιμπεκτάς στο Νεβσεχίρ, με την έγκριση του οθωμανικού κράτους.

Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ayfer Karakaya-Stump από το Πανεπιστήμιο William & Mary στις ΗΠΑ τονίζει ότι ο μπεκτασισμός «είχε μια πολύ αμφίθυμη θέση» κατά την Οθωμανική περίοδο.

Από τη μια είναι μια αίρεση που το κράτος αποδέχεται, προστατεύει και χρησιμοποιεί για διάφορους πολιτικούς και στρατιωτικούς σκοπούς. Από την άλλη, είναι πάντα ανάμεσα στις ομάδες που μπορούν να θεωρηθούν ως εν δυνάμει «αιρετικοί».

Ο καθηγητής Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Necmettin Erbakan, Καθ. Δρ. Hülya Küçük λέει επίσης, «Όποτε έπαιρναν μια ετερόδοξη εικόνα, υπήρχαν άνθρωποι, ηγέτες, Οθωμανοί σουλτάνοι που προσπάθησαν να τους γυρίσουν πίσω στον σουνισμό. Καταβλήθηκαν προσπάθειες για να αποτραπεί το να τεθούν εκτός ελέγχου του σουνισμού».

Κατά τους Οθωμανικούς πολέμους με το Ιράν τον 16ο αιώνα, ο Μπεκτασής σεΐχης Καλέντερ Τσελεμπή επαναστάτησε κατά των Οθωμανών και το τάγμα παρέμεινε κλειστό για λίγο.

Η καθ. Δρ. Meral Karakaya-Stump λέει ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία έφτασε σε σημείο ειρήνης με τους Τσελεμπή και πάλι από τις αρχές του 1600 και στην πραγματικότητα υποστήριξε τους Τσελεμπή.

«Οι Οθωμανοί, προκειμένου να αυξήσουν τον έλεγχο των Τσελεμπή σε άλλες στοές Kızılbaş και Alevi, συνδέουν απευθείας τις δερβίσηκες στοές και τις στοές που συνδέονται με το κίνημα Kızılbaş-Alevi με τους Τσελεμπή. Συμβιβάζονται και με το κράτος για να συνεχίσει η παράδοση. Από την άλλη, συγκεντρώνουν δύναμη και επεκτείνουν τη δική τους σφαίρα επιρροής».

Ωστόσο, αυτή η ειρήνη διακόπηκε το 1826 όταν ο Μαχμούτ Β' έκλεισε το Σώμα των Γενιτσάρων και το τάγμα των Μπεκτασήδων ταυτίστηκε με τους Γενίτσαρους.
Τούρκοι Μπεκτασήδες κατά του μικροκράτους στην Αλβανία

Μιλώντας στο BBC Turkish, ο Γενικός Γραμματέας της Ομοσπονδίας Αλεβιτών Μπεκτασί, Özgür Kaplan, δήλωσε: «Δεν θέλουμε μια κρατικά ελεγχόμενη πεποίθηση πουθενά στον κόσμο. Το γεγονός ότι είναι η Αλβανία δεν αλλάζει πολλά για εμάς. Σε γενικές γραμμές, είμαστε ενάντια σε τέτοιες μια κατάσταση».

Κάνοντας δήλωση μετά από οδηγίες του Ali Haydar Ercan Dedebaba, του σεΐχη του κλάδου των Babagan των Bektashi στη Σμύρνη, ο χαλίφης Baba Hacı Dursun Gümüşoğlu αντέδρασε επίσης στην ιδέα ενός «Βατικανού Μπεκτασί» στην Αλβανία.

Ο Gümüşoğlu είπε: «Σύμφωνα με το τάγμα των Μπεκτασήδων, στην Αλβανία, πόσο μάλλον ντεντεμπάμπα, δεν υπάρχει καν χαλιφμπάμπας. Σύμφωνα με μια παράδοση και κανόνα που κρατά εδώ και αιώνες, είναι απαραίτητο για τον dedebaba να διαμένει εντός των συνόρων της Τουρκίας. Αυτό το έργο, που ονομάζεται «Αλεβισμός χωρίς τον Αλί», δεν είναι παρά μια παγίδα που στήνουν τα αυτοκρατορικά κράτη για να επωφεληθούν από την πίστη των Αλεβιτών».

Ωστόσο, η καθ. Δρ. Ayfer Karakaya-Stump απομακρύνεται από τον λόγο της «ιμπεριαλιστικής παγίδας» και της «προσπάθειας εξημερώσεως του Ισλάμ» στην Ευρώπη:

«Όποιος γνωρίζει έστω και λίγο τον ισλαμικό κόσμο και τα σαλαφικά κινήματα, γνωρίζει ότι η μεταρρύθμιση, η φιλελευθεροποίηση κ.λπ. μέσω του Μπεκτασισμού είναι εντελώς αδύνατη. Ο μπεκτασισμός είναι ένα κίνημα που δεν έγινε ποτέ αποδεκτό στον ισλαμικό κόσμο γενικά. Εάν υπάρχουν ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που σκέφτονται έτσι, κάνουν πολύ λάθος».

πηγή


Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.