Σκηνές στις βρετανικές βάσεις όπου ζούσαν για ένα διάστημα οι Τουρκοκύπριοι. Photo United Nations
Του Κώστα Βενιζέλου
Ένα τηλεγράφημα των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, της CIA, με αποδέκτη τον Χένρι Κίσιγκερ αναφέρεται στη μεταφορά των Τουρκοκυπρίων από τις βρετανικές βάσεις μέσω Τουρκίας στα κατεχόμενα. Αναφέρεται και στο θάνατο του Πανίκου Δημητρίου από τους Βρετανούς( 17 Ιανουαρίου 1975).
Το έγγραφο βασισμένο σε πληροφορίες και σε εκτιμήσεις εξέφραζε ανησυχίες για τυχόν επεισόδια και συγκρούσεις μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων ενώ δεν απέκλειαν και επέμβαση του κατοχικού στρατού. Όλα αυτά, βεβαίως, δεν επιβεβαιώθηκαν στην πορεία. Ενδιαφέρον έχει και οι συζητήσεις που έγιναν για το διαχωρισμό των πληθυσμών και την επιβολή της διχοτόμησης. Το έγγραφο των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών αποχαρακτηρίστηκε πρόσφατα, μαζί με πλειάδα άλλων.
Στο έγγραφο της CIA αναφέρεται ότι στήθηκε, τον Ιανουάριο του 1975, αερογέφυρα για τη μεταφορά Τουρκοκυπρίων από τη βρετανική βάση ( τίτλος εγγράφου: Διακοινοτικές συγκρούσεις και της περαιτέρω παρέμβαση της Τουρκίας στην Κύπρο). Μας ανησυχεί, αναφέρεται, ότι η οργισμένη αντίδραση των Ελλήνων Κυπρίων στην μεταφορά των Τ/κ, θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες διακοινοτικές μάχες και πιθανόν να προκαλέσει μια βίαιη αντίδραση από τις τουρκικές δυνάμεις στην Κύπρο. Στο ίδιο έγγραφο, επισημαίνεται πως υπήρξαν διαδηλώσεις Ελληνοκυπρίων κατά της ενέργειας των Βρετανών να μεταφέρουν τους Τουρκοκύπριους, που κατοικούσαν στα χωριά της Λεμεσού στις περιοχές που είχαν καταλάβει οι τουρκικές κατοχικές δυνάμεις τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1974. Οι πρώτες διαδηλώσεις έγιναν στην πόλη της Λεμεσού, στη συνέχεια μεταφέρθηκαν και στις βάσεις.
Σύμφωνα με το έγγραφο, Έλληνες Κύπριοι διαδηλωτές έσπασαν την περίμετρο του Ακρωτηρίου( στρατιωτική βάση) . Όπως αναφέρεται, οι Έλληνες Κύπριοι διαδηλωτές κατάφεραν να μπλοκάρουν το δρόμο που οι ( Τ/Κ) «πρόσφυγες» θα έπρεπε να ταξιδέψουν για να φτάσουν στο σημείο επιβίβασης για την αερογέφυρα που είχε στηθεί για να μεταφερθούν στην τουρκική ενδοχώρα ( και από εκεί στα κατεχόμενα). Οι διαδηλωτές, όπως αναφέρεται, συγκρούστηκαν με τα βρετανικά στρατεύματα που χρησιμοποιούσαν μάνικες με νερό και δακρυγόνα «σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τον όχλο».
Ένας Έλληνας Κύπριος σκοτώθηκε όταν χτυπήθηκε από τεθωρακισμένο όχημα( αναφέρεται στον Πανίκο Δημητρίου, τον 17χρονο μαθητή του Λανιτείου Γυμνασίου Λεμεσού). Μέχρι στιγμής, όπως αναφέρεται το έγγραφο των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, «δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι Έλληνες Κύπριοι θα στρέψουν την οργή τους στις περίπου 12.000 Τουρκοκύπριους που εξακολουθούν να ζουν σε περιοχές του νησιού που ελέγχονται από τους Έλληνες».
Αυτό που προκύπτει από το έγγραφο-μήνυμα της CIA είναι η ανησυχία που υπήρχε κατά πόσο οι αντιδράσεις που υπήρχαν από τους Ελληνοκύπριους για αποτροπή της επιχείρησης που στήθηκε με την αερογέφυρα θα αυξάνονταν και θα οδηγούσε σε συγκρούσεις μεταξύ Ε/Κ και Τ/Κ σε διάφορες άλλες περιοχές. Το ενδιαφέρον είναι πως εκφραζόταν μια εκτίμηση πως θα μπορούσαν τουρκικά στρατεύματα ( «μερικά από τις 34.000 στρατού», που υπήρχαν ήδη στα κατεχόμενα) να σταλούν στην περιοχή για να προστατεύσουν τη διαδικασία εκκένωσης του τουρκοκυπριακού πληθυσμού. Όπως σημειώνεται δεν έχει εντοπιστεί σημαντικός στόλος της Τουρκίας στην περιοχή. Κατά την εκτίμηση της αμερικανικής υπηρεσίας είναι ότι, ενώ διαδηλώσεις θα συνεχίζονταν αλλά δεν θα είναι επαρκούς κλίμακας για να σταματήσουν.
Εκτός από τους ανθρώπους του Ντενκτάς και της ΤΜΤ που δεν έλειπαν από εκεί, η Άγκυρα – όπως και ο ίδιος ο Ντενκτάς – ζητούσε επιτακτικά από τη Βρετανική κυβέρνηση να επιτρέψει την μεταφορά των Τουρκοκυπρίων από τις Βάσεις στην Τουρκία. Από εκεί βέβαια θα μεταφέρονταν στα κατεχόμενα εδάφη της Κύπρου για να καταλάβουν τα σπίτια των Ελληνοκυπρίων προσφύγων.
Τους καταυλισμούς τους στο Χάππι Βάλλεϊ και το Παραμάλι επισκέφθηκε ο ίδιος ο Ντενκτάς, και μάλιστα με τη συνοδεία Τούρκου αξιωματικού των στρατευμάτων εισβολής. Οι συνθήκες πραγματοποίησης της επίσκεψης παραμένουν αδιευκρίνιστες. Όταν ο Πρόεδρος Μακάριος δοκίμασε να επισκεφθεί κι εκείνος – οδικώς – τους προσφυγοποιημένους Τουρκοκύπριους στο Ακρωτήρι, τα εξτρεμιστικά στοιχεία ανάμεσά τους οργάνωσαν βίαιες διαδηλώσεις εναντίον της επίσκεψης, αναγκάζοντάς τον να γυρίσει πίσω.
…Σε συνάντηση των υπουργών εξωτερικών του ΝΑΤΟ τον Δεκέμβριο του 1974, ο Κίσσιγκερ παρότρυνε τον Βρετανό ομόλογό του Τζέημς Κάλλαχαν να στείλει τους Τουρκοκύπριους «πρόσφυγες» από το Ακρωτήρι στην Τουρκία, με το επιχείρημα ότι αυτό θα ωθούσε την τελευταία σε αντισταθμιστικές παραχωρήσεις, βοηθώντας έτσι τον ίδιο να αντικρούσει τις προσπάθειες στο Αμερικανικό Κογκρέσσο για επιβολή εμπάργκο όπλων στην Άγκυρα εξαιτίας της εισβολής στην Κύπρο.
«Κι αυτό παρά το γεγονός ότι πολλοί (Τουρκοκύπριοι) είχαν εκφράσει σαφώς την προτίμηση να μείνουν στις πατρογονικές τους εστίες», παρατηρεί ο Χίτσενς.
Τελικά, η απόφαση για εκκένωση της Βάσης από τους Τουρκοκύπριους κοινοποιήθηκε στις 14 Ιανουαρίου και άρχισε να εφαρμόζεται κιόλας την επομένη με μια μαζική αεροπορική επιχείρηση. Σύμφωνα με τον Τούρκο δημοσιογράφο Αλι Μπιράντ, που τον έκαναν γνωστό τα βιβλία του για την τουρκική εισβολή, την απόφαση μετέφερε στην Άγκυρα ο Βρετανός πρέσβης εκεί Φίλιπ Χόρας με αυτά τα λόγια: «Αύριο αφήνονται ελεύθεροι οι 8,000 Τουρκοκύπριοι που βρίσκονται στις αγγλικές βάσεις. Θα μεταφερθούν με αερογέφυρα στην Τουρκία και από κει θα τους πάτε όπου θέλετε».
MEMORANDUM FOR: The Honorable Henry A. Kissinger Assistant to the President (National Security Affairs)
SUBJECT: Intelligence Alert Memorandum: Possibility of Inter-Communal Fighting and of Further Turkish Intervention in Cyprus
- An airlift of Turkish Cypriot refugees from the British base on Cyprus is scheduled to begin tomorrow. We are concerned that the angry response of Greek Cypriots to the release might result in new intercoramunal fighting and possibly provoke a violent reaction by mainland Turkish forces on Cyprus.
- Greek Cypriot demonstrators broke through the perimeter defense of Akrotiri today following two days of orderly demonstrations throughout the Greek Cypriot sector. The Greek Cypriot demonstrators succeeded in blocking the road that the refugees must travel to reach the embarkation point for the airlift to the Turkish mainland. The demonstrators were met by British troops who used fire hoses and tear gas in an effort to break up the mob. One Greek Cypriot was killed when he was struck by a vehicle. So far, there is no evidence that Greek Cypriots are taking out their wrath on the approximately 12,000 Turkish Cypriots who continue to live in Greek controlled areas of the island.
- The potential for trouble will magnify if the Greek Cypriots prevent the airlift from beginning or if clashes develop between Greek and Turkish Cypriots elsewhere on the island. Ankara might attack towards Akrotiri with some of the 34,000 troops estimated now on the island to protect the evacuation process. They might also consider landing fresh troops near the British base area. No sizeable Turkish fleet has been detected in the area. Our judgment at this point, however, is that while demonstrations will continue they will not be of sufficient scale to stop the airlift. The potential for trouble elsewhere on the island is somewhat greater. Both Cypriot communities are well armed, although the Greek Cypriot National Guard will probably be deployed in an effort to prevent serious incidents. Clerides and Denktash met today as
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου