O Φιντάν έρχεται, το Καστελόριζο “πέφτει”;

Του Δρ. ΛΥΚΟΥΡΓΟΥ ΛΙΑΚΑΚΟΥ*
Ενόψει της επικείμενης συνάντησης του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη με τον Τούρκο ομόλογο του, Χακάν Φιντάν στις 8 Νοεμβρίου στην Αθήνα, παρατηρείται έντονη κινητικότητα αναφορικά με το αναβαθμισμένο επίπεδο της συζήτησης για ζητήματα υψηλής πολιτικής.

Οι διαβουλεύσεις ενδεχομένως να αφορούν την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών και τη σύναψη συνυποσχετικού για πιθανή προσφυγή σε διεθνές δικαιοδοτικό όργανο. Με αφορμή αυτές τις εξελίξεις, έχουν εμφανιστεί φήμες για προκαταρκτική συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών, η οποία ενδέχεται να αποδίδει μειωμένη επήρεια στην υφαλοκρηπίδα του Καστελλόριζου.

Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να επιφέρει σημαντικά αρνητικές επιπτώσεις για την Ελλάδα, καθώς η σημασία του συμπλέγματος της Μεγίστης αποτελεί γεωστρατηγικό σημείο ύψιστης προτεραιότητας για τα εθνικά συμφέροντα. Η Τουρκία, διαχρονικά, παρουσιάζει νομιμοφανή επιχειρήματα που βασίζονται σε επιλεκτική ερμηνεία των διατάξεων του Διεθνούς Δικαίου, επιδιώκοντας να δημιουργήσει εντυπώσεις και προηγούμενα στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Συγκεκριμένα, προβάλλει επανειλημμένα χαρτογραφικά στοιχεία που εμφανίζουν τις ελληνικές θέσεις ως ανεδαφικές και επικεντρωμένες σε ένα «απομακρυσμένο κομμάτι ξηράς». Ειδικότερα, χαρακτηρίζει το Καστελλόριζο ως ένα μικρό και απομονωμένο νησί έκτασης 10 τ.χλμ., που απέχει μόλις 2 χλμ. από τις τουρκικές ακτές και 580 χλμ. από την ηπειρωτική Ελλάδα. Ωστόσο, η απόσταση αυτή δεν προκαλεί έννομες συνέπειες εις βάρος της χώρας μας.

Το Καστελλόριζο δεν είναι αποκομμένο, αποτελεί κύριο συστατικό στοιχείο ενός συμπλέγματος 13 νησιών, νησίδων και βραχονησίδων και συνιστά τμήμα ενός ευρύτερου συμπαγούς νησιωτικού τόξου που εκτείνεται από τον Έβρο έως αυτό. Περίπου το 33% της ελληνικής νησιωτικής επικράτειας περιλαμβάνεται σε αυτή την θαλάσσια αλυσίδα και οι αντικείμενες ακτές των νησιών αυτών προς την Τουρκία δεν μπορούν να αγνοηθούν σε μια συνολική οριοθέτηση.

Επιπλέον, το Καστελλόριζο ανήκει γεωγραφικά και διοικητικά στα Δωδεκάνησα, με τη νησίδα Ρω να απέχει 62 ν.μ. από τη Ρόδο, όπως αποτυπώνεται στο Ιταλο-τουρκικό Πρωτόκολλο του 1932 και στις επακόλουθες ανταλλαγές επιστολών έως το 1936. Η Άγκυρα ισχυρίζεται επίσης ότι η αρχή της αναλογικότητας ευνοεί τα συμφέροντά της, υποστηρίζοντας ότι η μικρή ακτογραμμή του Καστελλόριζου σε αντίθεση με την εκτεταμένη της ίδιας που ανέρχεται τα 2.000 τ.χλμ. στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, δεν δικαιολογεί συγκριτική επήρεια.

Ωστόσο, η τουρκική ακτογραμμή στην περιοχή, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται εκείνη που αντικρίζει την Κύπρο, υπολογίζεται στα 340 χλμ. Επιπλέον, αν συμπεριληφθούν οι ακτές της Κρήτης, της Κάσου, της Καρπάθου και της Ρόδου, που έχουν υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο, προκύπτει μια σχεδόν ισότιμη αναλογία. Είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι η μοναδική διαφορά με τη γείτονα χώρα, στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας, αφορά την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.

Η πληθώρα των ελληνικών νησιών στο Αιγαίο καθιστά τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο καίριο και κύριο Θαλασσοχώρο για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, με καταλυτικό τον ρόλο του Καστελλόριζου. Επιπλέον, στην υφαλοκρηπίδα της περιοχής ενδέχεται να επικάθηνται σημαντικά αποθέματα ενεργειακών πόρων, όπως υδρίτες μεθανίου, που δύναται να συμβάλουν στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.

Εάν η Αθήνα απεμπολήσει κυριαρχικά δικαιώματα σε αυτή την κρίσιμη περιοχή ως κίνηση καλής θέλησης, στο πλαίσιο μιας πρώιμης ελληνοτουρκικής συμφωνίας, ενέχεται σοβαρός κίνδυνος οι διεκδικήσεις της Τουρκίας να επεκταθούν περαιτέρω. Αυτό υποδηλώνεται από τις δηλώσεις, και τους χάρτες ανώτατων αξιωματούχων της Τουρκίας, καθώς και τις παράνομες αιτιάσεις της (Τουρκολιβυκό-CasusBeli) που ευθυγραμμίζονται με το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας».

Η προστασία των εθνικών συμφερόντων απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς, ισχυρή αποτρεπτική δύναμη, διεθνοποίηση των ζητημάτων με τη γείτονα και αναβάθμιση πολλών μείζονων θεμάτων σε ευρωτουρκικά. Με σταθερή τη προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο, ώστε να διασφαλιστούν η ειρήνη και η σταθερότητα στην περιοχή.

* Διδάκτωρ Διεθνούς Δικαίου

πηγή


Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.