Τουρκία – Ερντογάν: Ο εχθρός Γκιουλέν που πέθανε και οι προκλήσεις που παραμένουν.

Γιώργος Σκαφιδάς
Τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ της γείτονος (κι όχι μόνο τα φιλοκυβερνητικά) έσπευσαν, όπως ήταν αναμενόμενο, να καλωσορίσουν την είδηση του θανάτου του Φετουλάχ Γκιουλέν. Ο πάλαι ποτέ χρήσιμος φίλος και μετέπειτα μισητός εχθρός του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο ιεροκήρυκας με την τεράστια περιουσία και το διεθνές δίκτυο επιρροής που είχε αρχικά (έως και περίπου το 2010) συμπράξει με τον Ερντογάν ενάντια στους κεμαλιστές… προτού στραφεί εναντίον του και επιχειρήσει να τον ανατρέψει (αρχικά τον Δεκέμβριο του 2013 και έπειτα το καλοκαίρι του 2016), άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 83 ετών στις ΗΠΑ, όπου ζούσε αυτοεξόριστος ήδη από το 1999.

«Ο ηγέτης των τρομοκρατών Φετουλάχ Γκιουλέν, που είχε ως βάση του τις ΗΠΑ, πέθανε σε ηλικία 83 ετών», έγραψε η Daily Sabah, συγκεντρώνοντας στον ίδιο τίτλο, διόλου τυχαία, τις λέξεις «τρομοκράτης» και «ΗΠΑ».

«Ο αρχηγός αυτής της σκοτεινής οργάνωσης πέθανε», δήλωσε από την πλευρά του, αναφερόμενος στην επονομαζόμενη FETÖ, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν ο οποίος ήταν, θυμίζουμε, επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών όταν κορυφωνόταν η σύγκρουση Ερντογάν-Γκιουλέν. Τόσο ο Φιντάν, όσο και ο υπουργός Δικαοσύνης Γιλμάζ Τουντς δεν παρέλειψαν ωστόσο να στείλουν το μήνυμα ότι, παρά τον θάνατο του Γκιουλέν, ο αγώνας του τουρκικού κράτους ενάντια στη FETÖ συνεχίζεται.

Αναφορικά τώρα με το ίδιο το δίκτυο του Γκιουλέν, το οποίο αποδυναμώθηκε βέβαια σημαντικά μετά το 2016 υπό το βάρος των σαρωτικών εκκαθαρίσεων, αποπομπών και διώξεων που διαδέχθηκαν το πραξικόπημα, ανακύπτουν πια κάποια κομβικά ερωτήματα: Ποιος ή ποιοι θα αναλάβουν τώρα τα ηνία; Θα παραμείνει αρραγές ως δίκτυο ή θα σπάσει σε μικρότερα κομμάτια; Και τι θα γίνει με την περιουσία-κληρονομιά του Γκιουλέν;

Επί του παρόντος ωστόσο, η τουρκική ηγεσία έχει να αντιμετωπίσει άλλα, περισσότερο πιεστικά προβλήματα στα μέτωπα της οικονομίας (η οποία μετρά πληγές που συνεπάγονται πολιτικά κόστη για την κυβέρνηση), του προσφυγικού (που αναζωπυρώνεται λόγω Μεσανατολικού, μέσω Γάζας και Λιβάνου), της περιφερειακής αστάθειας (που μπορεί να επηρεάσει τα πεδία τουρκικού ενδιαφέροντος στις περιοχές της Συρίας και του Ιράκ), των εσωτερικών πολιτικοκοινωνικών εξελίξεων (νέο Σύνταγμα, δημοσκοπήσεις, γυναικοκτονίες) και των σχέσεων της Τουρκίας με τη Δύση (Eurofighter από Γερμανία, F-16 από ΗΠΑ) οι οποίες επηρεάζονται όμως αρνητικά από την οξυμένη κόντρα Τουρκίας-Ισραήλ… εν αναμονή παράλληλα και του επερχόμενου εκλογικού αποτελέσματος στις ΗΠΑ το οποίο δεν αποκλείεται να εξελιχθεί σε νέα εστία προβληματισμού για την τουρκική ηγεσία (…ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να έπαιρνε, για παράδειγμα, το μέρος του Νετανιάχου σε μια κόντρα Νετανιάχου-Ερντογάν…).

Η τουρκική οικονομία δεν έχει καταρρεύσει, παρά την κατάρρευση της τουρκικής λίρας (η τρέχουσα ισοτιμία 1$/34,2TL θα θεωρούνταν ανήκουστη έως και πριν από όχι πολλά χρόνια). Η κατάσταση της οικονομίας κόστισε όμως πολιτικά στον Ερντογάν, καθώς οδήγησε στις μεγάλες ήττες που υπέστη το ισλαμοσυντηρητικό κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) στις δημοτικές εκλογές του περασμένου Μαρτίου.

Ειρήσθω εν παρόδω, ο Ερντογάν λέγεται πως δεν έχει ξεχάσει εκείνες τις ήττες των αυτοδιοικητικών εκλογών. Αντιθέτως, θεωρεί ότι κάποιοι (όχι ο ίδιος) θα πρέπει να πάρουν την ευθύνη και να «πληρώσουν», ετεροχρονισμένα έστω, για εκείνες τις απώλειες και, σε αυτό το πλαίσιο, κυκλοφορούν φήμες που τον θέλουν να κομίζει ανασχηματισμούς το προσεχές διάστημα όχι μόνο στην κυβέρνηση αλλά και στην ηγετική ομάδα του AKP. Αυτές οι επαπειλούμενες αλλαγές ίσως να σχετίζονται και με την εσωκομματική ένταση που φέρεται να υπάρχει τελευταία στις τάξεις του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, μια ένταση που δείχνει να περιστρέφεται γύρω από πρόσωπα όπως είναι εκείνα του Νουμάν Κουρτουλμούς και του Μεχμέτ Σιμσέκ.

«Υπάρχει μια διαφορά μεταξύ CHP και AKP. Στο CHP, τα άπλυτα βγαίνουν στη φόρα. Στο AKP από την άλλη, ο φόβος του Ερντογάν συνήθως κρατά τα πράγματα κρυφά, μέχρι εκείνα να εκραγούν απροσδόκητα», γράφει χαρακτηριστικά ο Μουράτ Γετκίν.

Τα δεδομένα της οικονομίας δεν αφήνουν περιθώρια, άλλωστε, για αναστεναγμούς ανακούφισης.

Ο πληθωρισμός υποχώρησε τον Σεπτέμβριο ελαφρώς κάτω από το 50% αλλά παραμένει στα ύψη, ενώ οι στόχοι της ανάπτυξης διαρκώς αναθεωρούνται επί τα χείρω και η βιομηχανική παραγωγή υποχωρεί με φόντο ένα εμπορικό ισοζύγιο το οποίο παραμένει ελλειμματικό.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η τουρκική κυβέρνηση επιχειρεί τώρα να κλείσει τρύπες. Ενδεικτικά, ανακοίνωσε την επιβολή δασμών αντιντάμπινγκ στις εισαγωγές χάλυβα από την Κίνα, ενώ το περασμένο καλοκαίρι είχε επιβαρύνει με επιπλέον δασμούς και τις εισαγωγές κινεζικών ηλεκτρικών οχημάτων, προκαλώντας την αντίδραση της κινεζικής πλευράς η οποία προσέφυγε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου κατηγορώντας την Τουρκία για «μεροληπτικό προστατευτισμό».

Ως ενδεικτικό των τουρκικών αναγκών θα μπορούσε να ιδωθεί όμως παράλληλα και το γεγονός ότι η τουρκική κυβέρνηση μπήκε στη διαδικασία να προωθήσει την επιβολή ενός ετησίου τέλους ύψους 750 λιρών (περίπου 20 ευρώ) στους κατόχους πιστωτικών καρτών το όριο των οποίων ξεπερνά τις 100.000 λίρες (τα περίπου 2.700 ευρώ), προκειμένου έτσι να συγκεντρωθούν χρήματα (περίπου 83,6 εκατ. ευρώ το 2025) που θα καταλήξουν σε ένα ταμείο στήριξης της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας. Μάλιστα κάποιοι «καχύποπτοι» υποστηρίζουν ότι ο Ερντογάν υπερτόνισε σκοπίμως την ισραηλινή «απειλή», όταν ανέφερε ότι ο Νετανιάχου θα μπορούσε να επιτεθεί στρατιωτικά στην Τουρκία, προκειμένου να μπορέσει έτσι να πείσει τους Τούρκους πολίτες για την ανάγκη επιβολής του προαναφερθείσας χρέωσης υπέρ της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας… Τελικώς, το εν λόγω νομοσχέδιο, το οποίο θα επιβάρυνε παράλληλα με πρόσθετες χρεώσεις και τις αγοραπωλησίες ακινήτων και οχημάτων, αποσύρθηκε εν μέσω λαϊκών αντιδράσεων. Ωστόσο, όπως αναφέρουν βουλευτές του AKP, αυτό πρόκειται να επιστρέψει αναθεωρημένο το 2025.

Μέσα στους επόμενους μήνες, αναμένεται ωστόσο να φανούν και άλλα πολλά: το πώς θα προχωρήσουν για παράδειγμα οι διαβουλεύσεις για το νέο Σύνταγμα (το οποίο πολλοί συνδέουν με μια ενδεχόμενη νέα τέταρτη θητεία Ερντογάν στην προεδρία μετά το 2028) αλλά και τα επόμενα βήματα στον πιθανό νέο γύρο ειρηνευτικών συνομιλιών με τον Οτσαλάν και το PKK για τον οποίο γίνεται πολύς λόγος τελευταία, ειδικά έπειτα από τις χειραψίες μεταξύ Μπαχτσελί και Κούρδων (DEM) στην τουρκική Εθνοσυνέλευση.

πηγή


Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.