MANΩΛΗΣ ΚΩΣΤΙΔΗΣ
Η ανακήρυξη της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) που κατά πολλούς πρέπει να γίνει άμεσα και γρήγορα, δεν είναι τόσο απλή υπόθεση, όπως θέλουν να φαντάζονται . Αλλά ούτε μπορεί να ανακηρυχθεί με την απόκτηση «δυο δανεικών φρεγατών». Θέλω να ανατρέψω τις κλασσικές σκέψεις και απόψεις και να θέσω τους προβληματισμούς μου για το ζήτημα.
Ας δούμε τo θέμα από την αρχή.
Η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, του 1982, δημιούργησε μια νέα θαλάσσια ζώνη, την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Η παράκτια χώρα έχει το δικαίωμα να ορίσει ως ΑΟΖ μια ζώνη πλάτους μέχρι 200 ναυτικών μιλιών από τις ακτές της, εντός της οποίας το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα σε θέματα που έχουν σχέση με την εξερεύνηση, εκμετάλλευση, διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πηγών και πόρων, ζώντων ή μη, των υπερκείμενων υδάτων, του βυθού και του υπεδάφους της θάλασσας και με την προϋπόθεση ότι δε θα συναντάει την ΑΟΖ της απέναντι χώρας, οπότε το όριο καθορίζεται από τη μέση απόσταση ή μέση γραμμή. Ένα παράκτιο κράτος αποκτά ΑΟΖ με μονομερή δήλωση ανακήρυξης. Στη συνέχεια, συνάπτει συμφωνίες οριοθέτησης με τα γειτονικά κράτη. Εάν δεν καταστεί δυνατή η συμφωνία οριοθέτησης, οι γειτονικές χώρες λύνουν τη διαφορά τους με παραπομπή στο Διεθνές Δικαστήριο.
ΠΟΙΑ ΚΡΑΤΗ ΑΦΟΡΑ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΟΖ. Ο ΥΠΟΠΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΛΙΒΥΗΣ
Στο σημείο αυτό πρέπει να σκεφτούμε το εξής. Για την ελληνική ΑΟΖ στην περιοχή της Μεσογείου θα πρέπει να συμφωνήσουν δηλαδή, η Τουρκία, η Κύπρος, η Αίγυπτος και η Λιβύη.
Μέχρι σήμερα συζητάμε και αναφέρουμε πως οι Τούρκοι δημιουργούν το πρόβλημα. Και είναι σωστή η άποψη αυτή, όμως οι γείτονες μας ασκούν μακροχρόνια διπλωματία με προσεκτικά βήματα. Τι εννοούμε;
Πριν από 6 μήνες η τουρκική κυβέρνηση δανειοδότησε με 2.5 δισεκατομμύρια δολάρια το νέο καθεστώς στην Αίγυπτο, του ισλαμιστή Μοχάμεντ Μορσί και η ήδη το Κάϊρο, έχει σταματήσει τις συνομιλίες για ΑΟΖ.
Τι κάνει τώρα η Αίγυπτος;
O υπουργός Πετρελαίων της χώρας Αμπντουλάχ Γκχοράμπ δήλωσε πως τα «θαλάσσια σύνορα μεταξύ της Αιγύπτου, της Κύπρου και της Τουρκίας δεν είναι ακόμη συμφωνημένα». Ο Αιγύπτιος υπουργός δήλωσε ακόμη «ότι το διεθνές δίκαιο προβλέπει πως τα «τρία κράτη πρέπει να συμμετάσχουν στον καθορισμό των συνόρων», προσθέτοντας ότι η αιγυπτιακή κυβέρνηση εργάζεται ήδη στην κατεύθυνση αυτή». Ουσιαστικά ο Αιγύπτιος υπουργός απέκλεισε την Ελλάδα, με το Καστελόριζο σαν να μην έχει δικαίωμα συζήτησης για την ΑΟΖ!
Στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών στην περιοχή της Μεσογείου κρίσιμο ρόλο παίζει το Καστελόριζο, καθώς εξασφαλίζει κοινό όριο της ΑΟΖ της Ελλάδας, της Κύπρου και της Αιγύπτου, ενώ σε διαφορετική περίπτωση, όπως προσπαθεί η Τουρκία και φαίνεται να αποδέχεται ο το καθεστώς Μορσι , η Αίγυπτος αποκτά σύνορα με την Κύπρο και την Τουρκία, με την Ελλάδα να χάνει ένα πολύ σημαντικό τμήμα της ΑΟΖ!
Στο θέμα της Λιβύης, ο Ερντογάν ζητούσε επίμονα την αποχώρηση του Καντάφι (σ.σ. λιγους μήνες πριν την πτώση του καθεστώτος) και στήριζε οικονομικά τους αντάρτες. Τώρα το νέο καθεστώς είναι ξεκάθαρα υπέρ της Τουρκίας. Αυτό το διαπίστωσε και ο Δημήτρης Αβραμόπουλος στη συνομιλίες του με τον Λίβυο ομόλογο του Μοχάμεντ Αμντελαζίζ τον περασμένο Δεκέμβριο, ο οποίος ουσιαστικά διαφώνησε σχετικά τις συνομιλίες με την Ελλάδα για τον καθορισμό ΑΟΖ. "Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει οριστική απόφαση για το θέμα της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών. Υπήρχαν συνεννοήσεις και συνομιλίες και μου δόθηκε σήμερα το πρωί η ευκαιρία να συνομιλήσω με τον συνάδελφό μου για αυτό το θέμα. Διότι το θέμα αυτό δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και τη Λιβύη. Πρέπει να προχωρήσουμε σε ένα πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένων των χωρών που έχουν θαλάσσια σύνορα με την Ελλάδα και τη Λιβύη. Επιδιώκουμε να υπάρξει μία γενική συμφωνία που να συμπεριλαμβάνει όλες τις χώρες που τους αφορά αυτό το θέμα. Γιατί εμείς θέλουμε να κοιτάξουμε προς το μέλλον συνολικά, όχι μεμονωμένα" δήλωσε.
Το Διεθνές Δίκαιο και οι παγίδες
Επίσης υπάρχει και το ενδεχόμενο του αιφνιδιασμού που το κρατά στα χέρια της η Τουρκία. Μια απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Θάλασσας όπου ο Αχμέτ Νταβούτογλου, έχει αναφερθεί πολλές φορές στο παρελθόν.
Η απόφαση του 2009 για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ρουμανίας και Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είχε αποφανθεί ότι η «Νήσος των Οφεων» , που ανήκει στην Ουκρανία αλλά βρίσκεται κοντά στις ρουμανικές ακτές, δεν έχει ούτε υφαλοκρηπίδα ούτε ΑΟΖ, παρά μόνο χωρικά ύδατα! Δηλαδή ένα νησί σαν το Καστελόριζο σύμφωνα με την απόφαση δεν μπορεί να έχει υφαλοκρηπίδα;
Βέβαια η Νήσος Οφεων δεν έχει κατοίκους αλλά φυλάκιο με στρατιώτες, ενώ το Καστελόριζο κατοικείται.
Oμως υπάρχει χειρότερη απόφαση που επιβαρύνει τη θέση μας. H απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Θάλασσας που εκδόθηκε στις 14 Μαρτίου 2012. Υπήρχε μια διένεξη του Μπανγκλαντές και τη Μιανμάρ για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ τους. Η διαμαχη αφορούσε το νησί Σεν Μάρτιν το οποίο ανήκει στο Μπαγκλαντές αλλά βρίσκεται απέναντι από τις ακτές της Μιανμάρ. Έχει έκταση περίπου 8 τετραγωνικά χιλιόμετρα και 7.000 κατοίκους. Σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου όμως, το Σεν Μάρτιν, έχει χωρικά ύδατα 12 ναυτικών μιλίων όμως το Δικαστήριο έκρινε ότι το νησί δεν έχει ούτε υφαλοκρηπίδα ούτε και ΑΟΖ πέραν των 12 ν.μ. Για να φθάσει στο συμπέρασμα αυτό, το δικαστήριο αξιοποίησε, τη νομολογία που παρήγαγε το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης κατά την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ρουμανίας και Ουκρανίας τον Φεβρουάριο του 2009σ στην οποία αναφερθήκαμε.
Ο αιφνιδιασμός της Άγκυρας μπορεί να έρθει με μια πρόταση για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο και την υφαλοκρηπίδα και για την ΑΟΖ. Βέβαια θα πρέπει πρώτα η Άγκυρα να επικυρώσει το Δίκαιο της Θάλασσας που μέχρι σήμερα αρνείται. Αν όμως οι Τούρκοι μας αιφνιδιάσουν; Tι κάνουμε;
Θα δεχθούμε την προσφυγή; Ποιος θα αναλάβει το ρίσκο μιας αρνητικής απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου; Kαι αν το Δικαστήριο περιορίσει την ελληνική ΑΟΖ στη Μεσόγειο; Tι κάνουμε;
Στόχος μας δεν είναι να εκφράσουμε την άποψη πως δεν πρέπει να ανακηρύξουμε την ΑΟΖ. Το αντίθετο, η Ελλάδα έχει το δικαίωμα και πρέπει να επεκτείνει και τα χωρικά της ύδατα, και να καθορίσει υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.
Αυτό που θέλουμε να τονίσουμε πάντως πως ο καθορισμός ΑΟΖ δεν είναι ένα απλό παιχνίδι. Πρέπει να γίνουν οι κατάλληλες διπλωματικές, οικονομικές και ίσως στρατιωτικές προετοιμασίες με μακροχρόνιο ορίζοντα για να μην υπάρχουν παρενέργειες οι οποίες θα δίνουν την αίσθηση του «αυτογκόλ». Το παράδειγμα των κινήσεων της μικρής σε σχέση με την Ελλάδα Κυπριακής Δημοκρατίας , απέναντι στα «νταϊλίκια» της Άγκυρας , τη μυστική διπλωματία με τον Λίβανο, το Ισραήλ, την Αίγυπτο έφεραν αποτελέσματα. Ισως θα είναι καλό να ακολουθήσουμε αυτό το παράδειγμα.
πηγή
Δημοσίευση σχολίου
Δημοσίευση σχολίου